De geschiedenis van
de Flipperkast
( in het kort)
Wist u dat de flipperkast al in de 19e eeuw is ontstaan ? In feite waren deze eerste flipperkasten schuinstaande billiardtafels waar de bal met een kleine keu omhoog werd gestoten.

De bal rolt vervolgens tussen een aantal spijkertjes terug.
Pin betekent Speld of Spijker in het Engels en de naam Pinball was geboren.
Al snel werd de keu vervangen door een door een afschietmechanisme.

Het hiernaast afgebeelde spel dateert van 1885, kasten van dit type werden vanaf 1870 gebouwd
Tot in de jaren dertig van de twintigste eeuw werd er aan dit type "flipperkast" niet echt veel veranderd.

Wel deden zaken als een TILT mechanisme en een muntinworp hun intrede.

De puntentelling werd in die tijd nog door de spelers zelf bijgehouden.

  • De oorspronkelijke naam van de TILT was "Stool Pigeon".
In 1938 kwamen de eerste kasten die zelf de puntentelling bijhielden op een bovenop gemonteerde kopkast, dit had als (technisch) gevolg dat deze kasten nu ook zelf een beloning in de vorm van een vrij spel of extra ball konden uitkeren.

De in de USA zeer strenge gok wetgeving begon echter de flipperkast hierdoor als kansspel automaat te zien.
Nog rampzaliger werd het toen Bally kasten ging bouwen die ook daadwerkelijk geld uitbetaalden.
De kopkast werd langzaamaan een kunstobject en ook steeds groter.
Het kunstzinnige gedeelte van deze "flipperkasten" werd dan ook een wereld op zich.
De puntentelling op deze kopkasten werd gedaan door middel van oplichtende velden welke de score aangaven, de speler moest dus nog wel zelf de tien, honderd en duizendtallen bij elkaar optellen.

FLIPPERS waren echter nog in geen velden of wegen te bekennen.

Intussen was het flipperen nog steeds een puur Amerikaanse bezigheid, in Europa kende niemand dit spel.
Doordat de bevrijdingstroepen aan het eind van de oorlog het spel echter meebrachten werd ook vrij snel Europa door Pinball veroverd.
Achter de bevrijdingtroepen aan kwam namelijk een tweede entertainmentleger met zelfs komplete mobiele CocaCola fabrieken, deze brachten ook de pinballmachine mee.
Overigens is Nederland één van de weinige landen dat de naam Pinball niet gebruikt maar in plaats hiervan het woord Flipperkast gebruikt.
Pas in 1947 werd door Gottlieb de flipper geïntroduceerd. Voor het eerst had de speler nu controle over de bal.

Merk op dat deze eerste flippers verkeerd om zitten tov de huidige flippers.

Rechts de Humpty Dumpty uit 1948 die als allereerste kast de Flipperbumpers had.
Vanaf dat moment begon de flipperkast langzaam de vorm aan te nemen zoals hij het meest bekend is.
Roterende telwerken geven de werkelijke score aan en door de kleinere afmetingen hiervan konden nu meer tellers in de kopkast worden geplaatst zodat er twee of vier speler machines werden gebouwd.

Rechts de beroemde Wizard van Bally uit 1974.
(Collectie Shoot 'M Again)
Tot diep in de jaren '70 bleef de flipperkast een mechanisch apparaat.
Met talloze relais en motoren werden alle functies van de kast bestuurd. De ratel- en belgeluiden van weleer klinken menigéén nog zeer bekend in de oren.

Rechts de "controller" van de Wizard één foto hoger.
Eind jaren '70 deed ook de microprocessor zijn intrede in de techniek van de flipperkast.

Inplaats van de talloze relais wordt de hele flipperkast nu bestuurd door een centraal computerbord, welke met geintegreerde schakelingen en transistoren alles in de flipperkast regelt.

Rechts een computer besturing zoals die eind jaren 70 gebruikelijk was in Bally flipperkasten.

Voor de techneuten onder de lezers : De computer bestaat uit een 6800 CPU, 2x 6820 PIO , 1x 5101 ram 1x 6810 ram en 3x 2716 eprom.
Een echt stukje voorbije hightech dus.

Foto rechts: Silverball Mania 1978 elektronica.
(Collectie Shoot 'M Again)
Vanaf dat moment hadden de kasten electronische tellers in plaats van de vertrouwde ronddraaiende telrollen.

Dit maakte zowel voor de speler als voor de fabrikant het spel een stuk interessanter omdat er veel meer mogelijk was tegen lagere kostprijs.

De eerste electronische kasten hadden nog wel bellen voor het geluid.

Helaas was echter de belangstelling voor het flipperen wereldwijd aan het afnemen door nieuwe ontwikkelingen zoals de Video automaat.

Foto recht: Silverball Mania 1978.
(Collectie Shoot 'M Again)
In 1980 deed het multilevel speelveld zijn intrede. Ook werden toen de eerste kasten met spraak geintroduceerd.

Gevolg: Een enorme opleving van de flipperindustrie.

Rechts de zeer beroemde Black Knight van Williams die als enige multilevelkast ook nog eens een drie multiball optie had.
(Collectie Shoot 'M Again)
De flipperkast van de jaren '90 kenmerkt zich door een veel schuinere stand en een veel dieper liggend speelveld dat daardoor ook veel meer speelpret kan bevatten.

De flipperfabrieken hebben echter te maken met een langzaam tanende belangstelling, begin jaren '90 is er nog een bescheiden opleving maar naarmate de 21ste eeuw dichterbij komt sluit de één na de andere fabriek zijn deuren.
Technisch is de flipperkast inmiddels een hoogstandje geworden, de in het begin nog moeizaam functionerende microelectronica is zeer sterk verbeterd en nu zelfs in staat om zelfstandig evt. storingen tijdelijk te omzeilen. Het geluid wordt digitaal en uit de meeste kasten klinken de geluiden en stemmen van de films waar ze vaak op gebaseerd zijn.

Rechts een Whitestar processorbord uit de jaren 90 zoals dat in Sega flipperkasten zit.
Deze computer bestaat uit drie 6809 processoren met de nodige IO chips, DAC's, 27C4001 eproms en een flink ramgeheugen.
Ook dit is inmiddels natuurlijk weer ver achterhaald maar dit type controller is wel zeer betrouwbaar.
Hoewel het multilevel speelveld alweer voorbije tijd is zijn de speelvelden nu bomvol gebouwd. Zaken als hoog over het speelveld lopende rails en schuin omhoog lopende banen waar de bal overheen kan worden geschoten worden kenmerkend. Ook voorwerpen en voertuigen uit de films waar de kast op is gebaseerd vindt je als miniaturen op het speelveld.

Rechts een foto van de kast Star Trek the next generation, je treft ondermeer een kompleet Borgschip, een Ferengi schip, een Romulan Warbird en een Shuttle van de Enterprise op het speelveld aan.
(Collectie Shoot 'M Again)
De tellers hebben plaats gemaakt voor een Dot Matrix Display zodat nu ook op bescheiden schaal videobeelden kunnen worden weergegeven.
De nieuwste techniek op flippergebied
wordt door Williams geintroduceerd in
het jaar 2000 in de vorm van Pinball 2000

Deze kasten hebben een computer monitor die videobeelden op de ruit boven het speelveld projecteert, hierdoor flippert de speler in een virtuele wereld.
Technisch is deze kast ver vereenvoudigd, in plaats van de speciale processorkaarten zit er simpelweg een doodgewone PC als besturing in deze kast.

Helaas is de belangstelling voor het flipperen inmiddels zover teruggelopen dat Williams besluit te stoppen met de productie van flipperkasten.

Daarmee sluit dan de laatste fabriek ter wereld definitief zijn deuren.

Rechts de Revenge from Mars, dit was de eerste flipperkast die met de nieuwe Pinball 2000 technologie werd gebouwd.
(Collectie Shoot 'M Again)
In 2001 besluit echter Gary Stern onder de naam Stern opnieuw de productie van flipperkasten ter hand te nemen. Pat Lawlor, één van de beroemdste ontwerpers van Williams helpt hierbij als Freelancer en diverse andere ontwerpers uit het verleden springen al snel bij.
Dit resulteert in 2003 in een absoluut hoogtepunt als Stern uitkomt met de flipperkast "The Lord of the Rings" die al zeer snel de populariteit van de zeer gewilde Medieval Madness evenaart.

De techniek die door Stern wordt gebruikt is de oude maar betrouwbare techniek uit de jaren '90.

Foto rechts: The Lord of the Rings.
(Collectie Shoot 'M Again)